De Nederlandse Gemalenstichting

Hoekse molen

Hoekse molen Montfoort


Adres
Heeswijkse Kade
Montfoort

Eigenaar
Niet van toepassing
Stichtingsjaar
1923

Status
Gesloopt

Functie
Poldergemaal
Bemalinggebied
Broek, Lage Biezen en Neder-Oudland

lozend op
Hollandsche IJssel

Totaal capaciteit
0 m³/minuut
Ontwerper
Onbekend

Monumentenstatus
Geen

 

OORSPRONKELIJKE INSTALLATIE


Motor
Elektro
Pomp
Centrifugaalpomp
 

HUIDIGE INSTALLATIE


Motor
Geen

Pomp
Geen

Capaciteit
0 m³/minuut

Opvoerhoogte
--

 

Het waterschap Broek c.a. onder IJsselstein werd eertijds door twee molens in getrapte bemaling bemalen bij Achtersloot, even ten noorden van IJsselstein. Problemen rond de afwatering deden de ingelanden in 1589 besluiten een derde molen te bouwen, naar een ontwerp van de vermaarde Simon Stevin. Deze zogenaamde Hoekse molen - een verwijzing naar de Knollemanshoek - sloeg het water op de Hollandsche IJssel uit via een molenvliet, die langs de Heeswijkse Zijdeweg werd gegraven. De Hoekse molen werd in 1656 totaal vernieuwd en in 1774 werd de molen verhoogd. In 1801 brandde de molen door blikseminslag tot de grond toe af. Daarna werd de molen opnieuw opgebouwd als een achtkante molen.
Op 16 november 1923 besloot een meerderheid van de stemgerechtigde ingelanden over te gaan tot het oprichten van een elektrisch gemaal voor het waterschap Broek, Lage Biezen en Neder-Oudland. Het nieuwe plan, ontworpen door de ingenieurs W.C. en K. de Wit te Amsterdam, voorzag in het plaatsen van het elektrisch gemaal op de plaats van de Hoekse molen. De molenaar van de Hoekse molen, Teunis Timmer, werd per 1 november 1924 benoemd tot machinist van het nieuwe gemaal. In het kader van de ruilverkaveling Lopikerwaard verloor het gemaal in 1984 zijn functie en werd het door waterschap De Lopikerwaard - waarin het voormalige waterschap Broek c.a. inmiddels was opgegaan - verkocht aan de Landinrichtingsdienst. Het gemaal werd daarna tot op de fundering afgebroken.

Het gemaal werd uitgerust met een 70 pk sterke open sleepring-elektromotor van Construction Electr. De Belgique, die geleverd werd door Landbouwhuis Sneek, en een centfrifugaalpomp van Hoogelande / Pannevis te Utrecht met een capaciteit van 65m3 per minuut bij een opvoerhoogte van 1.65 meter. Het gemaal werd in 1987 gesloopt, op een deel van de muren en de kelder na. Het werd in 2009 in opdracht van de gemeente IJsselstein gerestaureerd door Jurriëns Monumentenonderhoud. De onderbouw werd tot ongeveer 1 meter opgebouwd. Restanten van de waterinlaat en de uitlaat naar de boezem zijn nog aanwezig, zowel uit het molentijdperk als uit de gemaalperiode (dichtgemetseld), evenals een stichtingssteen van de molen uit 1801.

De functie van het gemaal werd overgenomen door het moderne gemaal de Hoekse Molen, enige honderden meters benoorden het oude gemaal, aan de zelfde Molenvliet en eveneens met een duiker onder de  Achtersloot bij Knollemanshoek en een uitstroom in de Hollandse IJssel.
Het gemaal/molenrestant ligt aan een druk fiets/wandelpad (Heeswijksekade) en wordt vaak gebruikt als picknickplaats.

 
Kaart:

ZOEK IN DE DATABASE

Naam of plaats van het gemaal
 

UITGEBREID ZOEKEN

Provincie
Eigenaar / beheerder
Status
Monumentenstatus
Huidig opvoerwerktuig
Oorspronkelijk opvoerwerktuig
Huidige aandrijving
 
Oorspronkelijke aandrijving
Stichtingsjaar

Uitgebreid zoeken in de database