Geschiedenis
De polder Heeswijk is waarschijnlijk een van de vroegste ontginningen in de Lopikerwaard. In de vroegste tijd kon de polder Heeswijk afwateren via de molens van Willeskop en Blokland. In de 17e eeuw kreeg het waterschap eigen windbemaling, getrapt met twee molens, welke door een molenvliet waren verbonden. De polder werd van oost naar west doorsneden door de Tiendweg. De poldersloten werden via een wetering langs die Tiendweg met de Molenvliet in verbinding gebracht. Die bemaling liet te wensen over: de landbouw werd benadeeld omdat het land te nat was en in het voorjaar te lang onder water stond. Dit was de aanleiding om de bouw van een gemaal te onderzoeken. Nadat bleek dat aansluiting bij naburige stoomgemalen niet mogelijk was, besloot het waterschap van Heeswijk in 1879 zelf een stoomgemaal te stichten, dat in 1880 gereed kwam.

Situering
Het gemaal was buitendijks gelegen in de noordelijke lintbebouwing langs de IJsseldijk van Heeswijk, op de fundering van de oude Voormolen. Naast het gemaal werd een machinistenwoning gebouwd. Voor de wateraanvoer werd de oude Molenvliet gebruikt, met een duiker onder de Zuider IJsseldijk (thans N 228) door. Omdat het gemaal gesitueerd was op de smalle strook grond tussen de IJsseldijk en de Hollandse IJssel kon daarop eenvoudig geloosd worden. De waterbeheersing bleef echter ook met de invoering van het gemaal problematisch. Kort na de Tweede wereldoorlog werden de watergangen verbreed en werd de zuigmond van het gemaal  verlengd. Dit leidde uiteindelijk tot de gewenste verbetering. Het gemaal werd in 1987 buitengebruik gesteld, als gevolg van de ruilverkaveling en de daarmee samenhangende verbetering van de waterhuishouding. Het gemaal, de heul (de onderdoorgang onder de IJsseldijk) en de kaarsrechte Molenvliet zijn ook thans nog goed herkenbaar. De vroegere klompenmakerij die ook bij het complex hoorde is gesloopt; de thans bestaande blauwe schuur aan de westzijde van het complex heeft daar niets mee van doen. Bij de Heul aan de zuid-west zijde bevindt zich een z.g. Mussertpaal: een betonnen grenspaal zoals die langs sommige doorgaande wegen in de Nederlandse provincie Utrecht zijn geplaatst op initiatief van Anton Mussert, die van 1920 tot 1934 als ingenieur werkte bij de Provinciale Waterstaat Utrecht en speciaal werd belast met het provinciaal wegenplan. De palen markeren de grens tussen de provinciale grond en particulier eigendom. Op de achterkant van de palen staan daarom de letters PG: Provinciale Grond. Op de andere zijden van de paal staat het provinciewapen van Utrecht (Bron Wikipedia).

Installatie
Het gemaal werd gesticht naar ontwerp van ingenieur J. Paul en was uitgerust met een 8 pk sterke stoommachine van fa. Cozijn uit Gouda, die een scheprad aandreef. In 1913 werd de installatie vervangen door een dieselmotor van 20 pk en een centrifugaalpomp. In 1941 werd de dieselmotor wegens brandstoftekort vervangen door een 20 kW sterke ASEA elektromotor, waarna het gemaal een capaciteit had van 28 m3 per minuut.