Stichting en installaties
Het gemaal Veneriete is in 1961 gesticht door het toenmalige waterschap Mastenbroek, ter vervanging van het naast gelegen stoomgemaal Mastenbroek. De installatie bestaat uit drie vijzels, fabrikaat Spaans, met een capaciteit van 165 m3/min. elk, bij een opvoerhoogte van 0,90 m. De aandrijving vindt, via rechte tandwielkasten, plaats door drie elektromotoren fabrikaat EMF Dordt, type AG 830 1500/8, met een vermogen van 110 kW elk.

Situatie en ensemble
Het gemaal bemaalt een groot gedeelte van de polder Mastenbroek en loost via het Venerietekanaal op het Zwarte Meer. Over de uitstroom van het gemaal loopt de provinciale weg van Kampen naar Genemuiden (N 760). Naast het gemaal ligt het uit 1856 daterende, buiten gebruik gestelde, stoom-schepradgemaal Mastenbroek (zie 4.9.3. nr. 19). Aan de overzijde van de weg bevindt zich een dienstwoning.

Gebouw
De onderbouw van het gemaal bestaat uit een gewapend betonconstructie, waarin zich de instroom, de vijzelopleiders en de uitstroomkelders bevinden. Over de aansluitende, eveneens in beton uitgevoerde, uitstroomkokers ligt de brugconstructie van de provinciale weg. De uitstroomkokers eindgen, aan de overzijde van de weg, in een betonnen uitstroombak. Het op deze onderbouw geplaatste gebouw heeft een langwerpige rechthoekige plattegrond en bestaat uit twee gedeelten, te weten een machineruimte bestaande uit één bouwlaag en een dienstruimten-deel uitgevoerd in twee bouwlagen. Hierin bevindt zich o.a.de transformatorruimte. De draagconstructie van het gebouw wordt gevormd door betonportalen en liggers. De beide langsgevels van de machineruimte bestaan geheel uit stalen puien met glasvulling. Het dienstruimten-gebouw is overwegend gesloten van karakter en evenals de kopgevels opgetrokken uit in Noords verband gemetselde donkergele baksteen. Het licht hellende, over de gevels stekende, dak wordt gevormd door met mastiek afgewerkte betonplaten. De functie van het gebouw wordt door de vormgeving en de uitvoering benadrukt: met name de doorkijk door de machineruimte draagt hieraan bij. De in de stijl van de zogenoemde Shake-Hands stroming uitgevoerde architectuur, waarin het Nieuwe Bouwen en de traditionelere Delftse School samenkomen, is fraai en ongeschonden.

Waardestelling
Het gemaal Veneriete is voor de bemalingsgeschiedenis van Nederland van belang als gaaf voorbeeld van een groot poldergemaal met door elektromotoren aangedreven vijzels. Het ensemble met het oude gemaal en de dienstwoning, de markante situering en de bijzondere architectuur dragen aan deze waarde bij