Stichting en historie
Gemaal Den Deel is het eerste, in 1992 in gebruik genomen, bodemdalingsgemaal. De bouw vond plaats tussen 1988 en 1992. De oorspronkelijke opdrachtgever was het Waterschap Hunsingo dat in 1995 met de waterschappen Electra, Noordenveld, Smilde, Westerkwartier en Ommelanderzeedijk fuseerde tot het Waterschap Noorderzijlvest. Het gemaal is genoemd naar het gebied Den Deel, ten noorden van het Boterdiep.

Situatie
Het gemaal is gelegen in het Boterdiep tussen Middelstum (Fraamklap) en Onderdendam. De naastgelegen schutsluis is gelijktijdig met het gemaal gebouwd en vormt daar visueel ook één geheel mee. De wanden van het gemaalgebouw zijn grotendeels uit glas opgetrokken, met daarboven een op vier stalen kolommen rustend zadeldak. Vanaf de langslopende provinciale weg N996 kijkt men dwars door het gemaal en op de machines in de pomphal.

Functie en bedrijfsvoering
Het gemaal bemaalt het diepste gedeelte van de bodemdalingschotel, de eerste schil van de electra-boezem en vormt de peilscheiding tussen de twee binnenste schillen. In het gemaal bevindt zich een vispassage, die vismigratie in beide richtingen mogelijk maakt. Een kleine pomp zorgt voor een continue waterstroom in de passage van de laagwaterzijde naar de hoogwaterzijde via verschillende bakken. Met schuiven in de bakken wordt het waterpeil geregeld. Recentelijk is de bedrijfsvoering, onder andere door het plaatsen van frequentieomvormers en het installeren van een nieuw besturingsysteem, geheel geautomatiseerd en op afstand bedienbaar gemaakt.