De Nederlandse Gemalenstichting

J.U. Smitgemaal

J.U. Smitgemaal Kinderdijk


Adres
Nederwaard 1a
2961 AS Kinderdijk

Eigenaar
Waterschap Rivierenland

Extra informatie
Youtube film
Stichtingsjaar
1972

Status
In bedrijf

Functie
Boezemgemaal
Bemalinggebied
Lage boezem van de Nederwaard

lozend op
Lek

Totaal capaciteit
1500 m³/minuut
Ontwerper
Arch. P.A.C. de Bruin

Monumentenstatus
Geen

 

OORSPRONKELIJKE INSTALLATIE


Motor
Diesel
Pomp
Vijzel
 

HUIDIGE INSTALLATIE


Motor
Diesel
Elektro
Elektro

Pomp
Vijzel
Vijzel
Vijzel

Capaciteit
530 m³/minuut
530 m³/minuut
440 m³/minuut

Opvoerhoogte
0,5-2,5 meter
0,5-2,5 meter
0,5-2,5 meter

 

Stichting en installaties
Het gemaal J.U. Smit is gesticht in 1972 door het Waterschap Nederwaard, ter vervanging van het uit 1927 daterende dieselgemaal dat op zijn beurt het hier in 1868 gebouwde stoomgemaal “Van Haaften” verving. Het gemaal is genoemd naar de dijkgraaf van het toenmalige Waterschap De Nederwaard, de heer J.U. Smit. Het gemaal is uitgerust met een drietal vijzels, fabrikaat Spaans, met capaciteiten van respectievelijk 2 x 530 m3/min. en 1 x 440 m3/min. De laatstgenoemde vijzel heeft een grotere lengte met een kleinere schoepdiameter dan de beide anderen. De vijzelopleiders zijn met behulp van klep-en schuifconstructies in lengte verstelbaar waardoor variabele stortpunten ontstaan, zodat het mogelijk is zonder al te veel rendementsverlies tegen wisselende buitenwaterstanden op te malen.
De aandrijving viond oorspronkelijk, via Flender haakse tandwielkasten, plaats door drie Stork Ricardo dieselmotoren met een vermogen van 435 pk, respectievelijk 385 pk. In 2006 werden voorzieningen aangebracht, waardoor het gemaal automatisch, op basis van de waterstanden, kon worden gestart en in 2007 volgde aansluiting op de centrale computer op het hoofdkantoor van het waterschap te Tiel. 
In 2020-2022 zijn twee van de drie dieselmotoren vervange door WEG elektromotoren met een vermogen van 355 kW. De dieselmotor is museaal behouden en wordt niet meer ingezet. 

Situatie en ensemble
Het gemaal is gelegen aan de Lage Boezem van de Nederwaard en maalt uit op een voorboezem annex maalkolk die via de Elshoutsluis loost op de Lek. De waterhuishoudkundige situatie is sinds 2000 gewijzigd door het stichten van een extra gemaal in de sluis. Via de sluis, maar door aparte kokers, loost ook het nabijgelegen gemaal Overwaard. In de nabijheid bevindt zich verder nog het geëlektrificeerde oude stoomgemaal van de Overwaard (het Wisboom gemaal) met bijbehorende dienstwoning. Tevens bevinden zich naast het gemaal twee dienstwoningen. Daarnaast vormen de molens van Kinderdijk die op de achtergrond langs de vaart zichtbaar zijn een belangrijk beeldbepalend element.

Gebouw
Het L-vormige gebouw bestaat uit een bemalingsgebouw en een bijgebouw, elk met een rechthoekige plattegrond. Het bemalingsgebouw staat op een onderbouw van gewapend beton waarin de vijzelgoten en de uitstroomkelders zijn opgenomen. De machineruimte, waarin de diesels met de tandwielkasten en een bedieningsruimte zijn ondergebracht, is een één-laags uit metselwerk opgetrokken gebouw met een binnenconstructie van stalen spanten. Het eveneens in metselwerk uitgevoerde bijgebouw bevat, in twee verdiepingen, een werkplaats, diverse dienstruimten en een expositieruimte. In de gevels van de beide gebouwen zijn overwegend horizontale in stalen kozijnen gevatte raampartijen opgenomen. In de binnenhoek van de aansluiting van de beide bouwdelen bevindt zich een uit stalen glaspuien opgebouwd trappenhuis. Beide gebouwen zijn afgedekt met een met mastiek afgewerkt plat dak.

Waardestelling
Het J.U. Smitgemaal is voor de bemalingsgeschiedenis van Nederland van belang als voorbeeld van een boezemgemaal dat oorspronkelijk uitgerust was met door dieselmotoren aangedreven vijzels: een type waarvan er, op dit moment, nog slechts twee voorkomen. Van deze oorspronkelijke situatie resteert thans nog één aandrijflijn, museaal. Aan de waarde van het gemaal wordt verder sterk bijgedragen door de aanwezigheid van een aantal andere gemalen, (oud en nieuw), dienstwoningen, waterschapshuis en diverse molens.

 
Kaart:


ZOEK IN DE DATABASE

Naam of plaats van het gemaal
 

UITGEBREID ZOEKEN

Provincie
Eigenaar / beheerder
Status
Monumentenstatus
Huidig opvoerwerktuig
Oorspronkelijk opvoerwerktuig
Huidige aandrijving
 
Oorspronkelijke aandrijving
Stichtingsjaar

Uitgebreid zoeken in de database