Stichting en installaties
Het gemaal Langerak werd in 1939 gesticht door de toenmalige Polder Langerak, ter vervanging en op de plaats van de afgebroken Oostermolen. De installatie bestaat uit een smeedijzeren scheprad met houten schoepen, afkomstig uit de gesloopte molen en vergroot ten behoeve van de gewenste grotere capaciteit van 95 m3/min. De aandrijving bestaat uit een 1-cylinder horizontale Crossley dieselmotor, type HDE 11, met een vermogen van 50-60 pk. Tussen de motor en het scheprad bevindt zich een tandwiel met handbediende frictiekoppeling en een spanband overbrenging. Voor de watertoevoer naar het scheprad is gebruik gemaakt van de oorspronkelijke hiervoor bij de molen aanwezige constructies. Het gemaal heeft dienst gedaan tot 1978, toen het werd vervangen door een nieuw, nabij gesticht, elektrisch vijzelgemaal. De motor verkeert in werkende staat.

Situering en ensemble
Het gemaal bemaalde de polder Langerak en loosde op de Vliet. Na het instorten van een gedeelte van de uitlaatkoker van de voormalige molenloop werd de watergang vlak achter het scheprad afgedamd. Het gemaal kon daardoor lange tijd geen water meer verzetten. In 2002 werd echter een nieuwe uitlaatkoker gemaakt, zodat het gemaal thans weer in werkende staat is. Het oude gemaal vormt met de ernaast gelegen Westermolen en het nieuwe vijzelgemaal een bijzonder overzicht van drie generaties waterbeheersingstechniek.

Gebouw
Het éénlaagse gebouw heeft een rechthoekige plattegrond en is gedeeltelijk opgetrokken op de fundamenten van de oude Oostermolen. De ruimte is verdeeld in een ingangsportaal en een machineruimte. De constructie bestaat uit dragende gevels opgetrokken met rode baksteen in halfsteens verband. Het geheel is afgewerkt met een tentdak van blauw gesmoorde verbeterde Hollandse pannen. Het dak eindigt aan de vier zijden in een ruim overstekende goot. Samen met de indeling van de ramen in de gevels geeft dit het gebouw kenmerken van de Amsterdamse School. Het tegen één van de zijgevels geplaatste scheprad werkt als een min of meer vreemd element aan het gave en strak vorm gegeven gebouwtje.

Waardestelling
Gemaal Langerak is van belang voor de bemalingsgeschiedenis van Nederland als voorbeeld van een poldergemaal met de bijzondere combinatie van een scheprad en dieselmotor aandrijving. Belangwekkend is ook de uitzonderlijk late toepassing van een scheprad. Dit is een kenmerkend aspect van de ontwikkeling van de bemalingstechniek in de Alblasserwaard, waarbij veel gemalen werden uitgerust met de eerder gebruikte schepraderen van de vervangen windmolen bemaling (zie bijvoorbeeld ook het gemaal van Timmer). De waarde wordt verder bepaald door de gave staat van de Crossley dieselmotor en de situering in een ensemble waar drie generaties waterbeheersingstechniek vertegenwoordigd zijn.