Adres
Westzanerdijk 530
1507 AT Zaandam
Eigenaar
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Stichtingsjaar
1982
Status
In bedrijf
Functie
Poldergemaal
Bemalinggebied
Polder Westzaan
lozend op
Zijkanaal E / Noordzeekanaal
Totaal capaciteit
180 m³/minuut
Ontwerper
Arch. Roebbers & Klein Douwel / TAUW
Monumentenstatus
Geen
Heeft u een foto?
Of andere aanvullende informatie? We ontvangen het graag.
OORSPRONKELIJKE INSTALLATIE
Motor
Elektro
Pomp
Vijzel
HUIDIGE INSTALLATIEMotor
Elektro
Elektro
Pomp
Vijzel
Vijzel
Capaciteit
90 m³/minuut
90 m³/minuut
Opvoerhoogte
0.5 meter
0,5 meter
Stichting en historie
Het gemaal Overtoom is gebouwd in de periode 1980-1982 in opdracht van het toenmalige waterschap Het Lange Rond. De eerste aanzet tot de stichting van het gemaal lag al in de jaren ’60 van de vorige eeuw. De toenmalige Polder Westzaan kwam op basis van diverse rapporten tot de conclusie dat de toekomstige uitbreidingsplannen van de diverse gemeenten in haar gebied, later samengevoegd tot de gemeente Zaanstad, dusdanige gevolgen voor de waterhuishouding zouden hebben dat een nieuw gemaal noodzakelijk zou zijn. In 1978 werd door het Waterschap Het Lange Rond (waar de Polder Westzaan in 1977 was opgegaan) een overeenkomst gesloten met de gemeente Zaanstad waarin de bouw en de kostenverdeling van een nieuw gemaal in Westzaan werden geregeld. De gemeente Zaanstad droeg daarbij het leeuwendeel van de kosten.
De mogelijke capaciteit van het gemaal werd zodanig gekozen dat alle toen bekende, c.q. in de toekomst mogelijke, uitbreidingsplannen gerealiseerd zouden kunnen worden. Van de hiervoor benodigde bemalingscapaciteit van 270 m3 per minuut, te verdelen over drie pompen, werd vooralsnog 2/3 gerealiseerd, met dien verstande dat het gebouw civieltechnisch en bouwkundig hier wel van meet af aan geschikt voor was. Tot op heden is de geplande derde (vijzel)pomp echter nog steeds niet geplaatst. Wijziging en beperking van de uitbreidingsplannen in de inmiddels verstreken tijd zijn hiervoor de reden.
Situatie
De wateraanvoer naar het gemaal verloopt via de Dijksloot, uitgemalen wordt op een korte zijtak (zijkanaal E) van het Noordzeekanaal. De uitstroming kruist daarbij de Westzanerdijk. Bij het gemaal behoort een gedeeltelijk op de uitstroomkokers gebouwd nevengebouw dat bedoeld was voor de opslag van noodvoorzieningen (zandzakken, kruiwagens etc,), gedeeltelijk betaald uit de wet BWO, en een vergaderruimte voor de toen nog bestaande afdeling Westzaan van het waterschap. Beide gebouwen -het gemaal en het bijgebouw- zijn qua stijl geïnspireerd op de zaanse bouw en vormen samen ter plaatse een soort poort in de Westzanerdijk. Naast het gemaal bevindt zich de in 1719 herbouwde Overtoomsluis. Het gemaal werkt geheel automatisch en kan ook op afstand bediend worden.
