Stichting en historie
Gemaal Gewande is in 1976-1979 gebouwd in het kader van de Ruilverkaveling Midden-Maasland en zorgt voor de afwatering van een circa 30.000 hectare groot gebied van de grens van Limburg tot Waalwijk. Daarvoor waren het de gemalen Caners, het Hertogsgemaal en het gemaal Ploegmakers die via de hoofdwaterlopen de Roode- en de Hertogswatering, de Hoefgraaf en de Nieuwe Vliet dit gebied bemaalden. Daarvoor was er voor de bemaling van de Roode Wetering oo een stoomgemaal, eveneens Hertogsgemaal geheten. En nog vroeger verliep de afwatering op de Maas hier via eenvoudige houten sluizen; de Blauwe Sluis in de Hertogswetering en de Roode Sluis in de Roode Wetering. Deze sluizen zijn in 1979 afgebroken. Bij Gewande bevinden zich in de dijk, als monumentje, nog de restanten van de windwerken.

De oorspronkelijke installatie van gemaal Gewande bestond uit drie elektrisch aangedreven verticale schroefcentrifugaalpompen met betonnen slakkenhuizen, fabrikaat Stork BSV, met een gezamenlijke capaciteit van 30 m3/sec. bij een opvoerhoogte van 2,0m. Deze capaciteit liep terug naar 20 m3/sec. bij de steeds vaker voorkomende grotere opvoerhoogten tot 3,50 m.

Constructie en architectuur
De onderbouw van het gemaal, waarin zich de zuig- en de perskanalen, met daarboven de pompenkelder, bevinden bestaat uit een monoliet gewapend betonconstructie. Via betonnen perskokers en een uitstroomhoofd wordt geloosd op de Maas. De opstelling van de aandrijvingen bevindt zich iets boven dijk (= inundatieniveau). De bovenbouw bestaat uit een gewapend betonnen draagconstructie opgevuld met metselwerk en glaspuien, met een pannengedekt zadeldak. De vormgeving is een typisch voorbeeld van de in die periode gangbare architectuur.

Innovatie
Omdat door klimaatverandering hoge waterstanden van de Maas vaker voor zullen gaan komen is het gemaal in 2010-2015 gerenoveerd, met als doel het handhaven van de huidige capaciteit van 30 m3/sec, maar dan bij een grotere opvoerhoogte van 3,50 m. Daarvoor zijn de watergangen en de stuwen in de aanvoerroute naar het gemaal verbeterd en gerenoveerd. De gehele elektrotechnische- en besturingsinstallatie van het gemaal is vervangen en de mechanische componenten zijn gerenoveerd. De nieuwe besturingsinstallatie en de wijze van bediening die daarmee mogelijk is stonden model voor de verdere aanpassing van alle oppervlaktewatergemalen van het waterschap.