Het Hertogsgemaal werd in 1940-1941 gebouwd ter vervanging van het enige jaren daarvoor buiten bedrijf gestelde Hertogs-stoomgemaal. De aanleiding was een rapport van ingenieursbureau Van Hasselt & De Koning uit 1926, waarin een advies werd opgesteld voor het geheel herzien van de waterhuishouding in het waterschap De Maaskant. Dit leidde tot de stichting van drie nieuwe gemalen: Van Sasse (1928) Dieden en het Hertogsgemaal (1940). 
Het door architect R. VerLoren van Themaat van ingenieursbureau Van Hasselt & De Koning in de stijl van de Delftse school ontworpen gemaal was verantwoordelijk voor de bemaling van de Hertogswetering en de Hoefgraaf. Het gemaal loosde op de Maas. Het gemaal was ontworpen voor bemaling van de Hertogswetering en de Hoefgraaf. Achter iedere pomp was een schuif geplaatst voor afsluiting van de Hertogswetering en er was in de scheidingswand tussen de pompen een klep aangebracht, waardoor beide pompen de Hoefgraaf konden bemalen. Het gemaal vormde een ensemble met de nabijgelegen gemalen Caners (1933) en Ploegmakers (gesticht enkele jaren later in 1953). De installatie bestond uit twee door verticaal opgestelde Heemaf-elektromotoren aangedreven verticale schroefpompen van Stork Hengelo. Daarnaast was er een koker voor lozing onder vrij verval. 
In 1979 werden het Hertogsgemaal, Caners en Ploegmakers vervangen door het nieuwe gemaal Gewande. Het Hertogsgemaal en Caners werden daarna als museum in gebruik genomen.