De Nederlandse Gemalenstichting

Van Sasse

Van Sasse Grave


Adres
Mars en Wijthdijk 1
5361 MA Grave

Eigenaar
Waterschap Aa en Maas

Extra informatie
Youtube film
website gemaal
Stichtingsjaar
1928

Status
In bedrijf

Functie
Poldergemaal
Bemalinggebied
Raam

lozend op
Maas

Totaal capaciteit
980 m³/minuut
Ontwerper
R. Verloren v. Themaat / Sloth Blaauwboer

Monumentenstatus
Rijk

Heeft u een foto?
Of andere aanvullende informatie? We ontvangen het graag.
 

OORSPRONKELIJKE INSTALLATIE


Motor
Elektro
Pomp
Vert. schroefpomp
 

HUIDIGE INSTALLATIE


Motor
Elektro
Elektro
Elektro
Elektro

Pomp
Vert. schroefpomp
Vert. schroefpomp
Vert. schroefpomp
Vert. schroefpomp

Capaciteit
240 m³/minuut
240 m³/minuut
240 m³/minuut
260 m³/minuut

Opvoerhoogte
1.5 meter
1,5 meter
1,5 meter
1,5 meter

 

Gemaal Van Sasse is gelegen in de Raam, even ten noorden van de vesting Grave, op de zuidwestelijke oever van de Maas. De Raam is een waterloop die op de Wanroijsche Heide ontstaat uit de samenvoeging van enkele kleine waterlopen. De waterloop mondde oorspronkelijk uit op de stadgracht van Grave en via de in de stad gelegen haven op de Maas. De  bouw van de stuw in de Maas bij Grave in 1926-1929 veroorzaakte echter een verhoogd waterpeil van de Maas, waardoor de Raam niet meer onder vrij verval in de rivier kon afwateren. De oplossing werd gevonden in de aanleg van een verlengde Raammonding, tot juist voorbij de stuw. Voor het geval afwateren onder vrij verval hier niet mogelijk zou zijn door een hoge waterstand van de Maas, werd tevens voorzien in een nieuw gemaal.     

Het ontwerp voor het gemaal werd vervaardigd door de ingenieurs R. Verloren van Themaat en L.C.L.W. Sloth Blaauboer van ingenieursbureau vh. Van Hasselt & De Koning, die het een vormgeving gaven in een aan de Delftse school refererende bouwstijl met expressionistische elementen. De opzet van het gemaal bestond uit een koker voor vrije lozing en een bemalingsinstallatie bestaande uit drie elektrisch aangedreven schroefpompen met een ontwerpcapaciteit van elk 240 m3 water per minuut bij een opvoerhoogte van 3,0 meter. In de behuizing van het gemaal was plaats voor een woning voor de machinist en er was al voorzien in de mogelijkheid op een later tijdstip alsnog een vierde pomp bij te plaatsen. De plannen waren in februari 1928 gereed en werden in april 1928 aanbesteed, waarna de opdrachten werden gegund aan de Bredasche Betonmij. v/h H. Vriens (funderingen) en aannemersbedrijf fa. A. Verhagen uit Made (overige bouwkundige werken). De pompen werden geleverd door  Pannevis uit Utrecht en functioneerden bij 180 omwentelingen per minuut. Ze werden direct aangedreven door 250 pk sterke elektromotoren van de firma Smit  Slikkerveer, die gekoppeld waren aan draaistroomtransformatoren van zusterbedrijf Smit Nijmegen. De opening van het gemaal vond plaats op 29 mei 1929. Het werd genoemd naar de eerste voorzitter van Waterschap De Maaskant, jhr. mr. A.F.O. van Sasse van Yffelt.

Toen de gemaalcapaciteit omstreeks 1970 moest worden vergroot in verband met een ruilverkaveling rond Wanroy werd de inpandige dienstwoning opgeofferd voor de plaatsing van een vierde pompeenheid en het toevoegen van een tweede koker voor lozing onder vrij verval. De extra pomp was eveneens vervaardigd door Pannevis en had een capaciteit van 206 m3 per minuut. Deze werd aangedraven door een 236 kW sterke elektromotor van Smit Slikkerveer.
In 1980 en 1981 werd groot onderhoud uitgevoerd aan de onder het waterpeil gelegen onderdelen en de inlaatzijde van het gemaal. Daarbij werden betonnen geleiders in de watergang aangebracht en werd de brede betonnen stortvloer langs de zuidgevel van het gemaal gemaakt. Deze werd voorzien van een nieuw krooshek en er werd een automatische krooshekreinigingsinstallatie van fa. Bosker geplaatst; voordien werd met de hand gekroosd. Aan weerszijden van de stortvloer werd een beschoeiing gemaakt van stalen damwandprofielen met een betonsloof als afdekking. Aan de uitstroomzijde werd een damwandscherm geslagen, dat als overstort diende en tevens de in zetsteen uitgevoerde bodembescherming insloot. Een terugkerend probleem was voordien namelijk dat de bodemafdekking door de kracht van het vermaalde water wegspoelde.
In 1996 werden de transformatoren en de drie oude elektromotoren vervangen door AEG Schorch motoren van 220 kW. Eén van de aansturingseenheden is museaal behouden en staat nog in de machinezaal. De nieuwe motoren werden voorzien van Flender tandwielkasten; tevens werd de aandrijfas van de pompen gedeeltelijk vervangen en voorzien van een flexibele koppeling, die de spanning op de as als gevolg van een lichte ongerichtheid van de as ter plaatse van de inklemming in de pomp en in de motoren opvangt. Voordien was dit één stugge as, waardoor er tijdens het maalbedrijf enorme trillingen konden optreden, die scheuren in het gebouw veroorzaakten. Met de flexibele koppeling behoren deze trillingen tot het verleden.  
In 2014 is opnieuw een grootschalige renovatie van het gemaal uitgevoerd, wederom naar ontwerp van Royal Haskoning DHV. Hierbij werden de pompen gereviseerd, werd de aandriving vervangen, werd de waterloop geheel vernieuwd en voorzien van een vistrap en is een nieuwe automatische krooshekreinigingsinstallatie geplaatst. Tevens is het gebouw uitwendig geheel gerestaureerd. Het gemaal wordt zeer regelmatig voor het publiek opengesteld.

 
Kaart:


ZOEK IN DE DATABASE

Naam of plaats van het gemaal
 

UITGEBREID ZOEKEN

Provincie
Eigenaar / beheerder
Status
Monumentenstatus
Huidig opvoerwerktuig
Oorspronkelijk opvoerwerktuig
Huidige aandrijving
 
Oorspronkelijke aandrijving
Stichtingsjaar

Uitgebreid zoeken in de database