De Nederlandse Gemalenstichting

Caners

Caners Gewande


Adres
Krommenhoek 12a
5236 BE Gewande

Eigenaar
Waterschap Aa en Maas

website gemaal
Stichtingsjaar
1933

Status
Werkende staat

Functie
Poldergemaal
Bemalinggebied
Polder Laag en Hoog Hemaal

lozend op
Maas

Totaal capaciteit
600 m³/minuut
Ontwerper
Van Hasselt en de Koning

Monumentenstatus
Rijk

 

OORSPRONKELIJKE INSTALLATIE


Motor
Hybride
Pomp
Vert. schroefpomp
 

HUIDIGE INSTALLATIE


Motor
Diesel
Elektro

Pomp
Vert. schroefpomp
Vert. schroefpomp

Capaciteit
200 m³/minuut
400 m³/minuut

Opvoerhoogte
2,5 meter
2,5 meter

 

Het gebied ten zuiden van de Maas tussen Boxmeer en ’s-Hertogenbosch heeft eeuwenlang gefungeerd als overloop van de Maas in de vorm van de Beerse Overlaat. Daarnaast moest de afwatering van De Peel verwerkt worden. Deze taak berustte bij tientallen versnipperde polders en waterschappen totdat deze in 1921 opgingen in het toenmalige waterschap De Maaskant. De tot dan toe gebrekkige waterhuishouding verbeterde aanzienlijk, mede door de bouw van het gemaal Caners in 1933-1934.
Het gemaal is genoemd naar de toenmalige dijkgraaf F.G. Caners van het Waterschap Maaskant, tevens burgemeester van Ravenstein en Batenburg (van 1925 tot 1939). Het in de sobere baksteenarchitectuur van de Delftse School vorm gegeven gemaal had als hoofdtaak het bemalen van de polders Laag- en Hoog Hemaal en is gebouwd op de plaats waar de “Roode Wetering” in de Maas uitmondde, ger vervanging van het oude stoom- en later dieselgemaal het Hertogsgemaal.
Het gemaal was uitgerust met twee open schroefpompen fabrikaat Stork Hengelo met een capaciteit van 400- en 200 m3 per minuut bij een opvoerhoogte van 2,50 m. De aandrijving vond plaats plaats met respectievelijk een elektromotor, fabrikaat EMF Dordt met een vermogen van 270 kW/ 380 pk en de uit het oude Hertogsgemaal afkomstige tweecilinder Deutz dieselmotor met een vermogen van 150 pk. 
Verder bestond de mogelijkheid bij waterstanden van de Maas lager dan het polderpeil onder vrij verval te lozen via een opening onder het gebouw naast de pompen. In de nabijheid van het gemaal Caners werden kort na de stichting nog twee andere gemalen geplaatst: het Hertogsgemaal, gebouwd in 1940/1941, en het in 1953 gebouwde gemaal Ploegmakers.
In 1953 werd de Deutz diesel vervangen door een tweedehands dieselmotor van fabrikaat Thomassen de Steeg type 2R40 met een vermogen van 175 pk. Deze motor had daarvoor dienst gedaan als hulpmotor in stoomgemaal Orthen van de polder Van der Eigen en Empel, dat in 1953 overbodig werd door de stichting van gemaal Ploegmakers. 



Bij de in de jaren ‘70 van de vorige eeuw uitgevoerde ruilverkaveling Midden-Maasland bleek reeds in de voorbereiding daarvan dat met deze drie gemalen de gewenste peilverlaging niet gerealiseerd kon worden. Hun taak werd overgenomen door het in 1979 in gebruik genomen gemaal Gewande. Gemaal Ploegmakers is afgebroken en gemaal Caners (sinds 1983) en het Hertogsgemaal zijn nu in gebruik als museum en voorlichtingscentrum (Caners). Alle installaties in het gemaal zijn nog intact. De door de dieselmotor aangedreven installatie is nog in werkende staat en wordt regelmatig opgestart, waarbij het opgevoerde water via een omloop weer terug achter de pomp wordt gebracht.

 
Kaart:

ZOEK IN DE DATABASE

Naam of plaats van het gemaal
 

UITGEBREID ZOEKEN

Provincie
Eigenaar / beheerder
Status
Monumentenstatus
Huidig opvoerwerktuig
Oorspronkelijk opvoerwerktuig
Huidige aandrijving
 
Oorspronkelijke aandrijving
Stichtingsjaar

Uitgebreid zoeken in de database