De Nederlandse Gemalenstichting

Vier Noorder Koggen

Vier Noorder Koggen Onderdijk


Adres
Kagerbos 2
1693 AX Onderdijk

Eigenaar
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Stichtingsjaar
1977

Status
In bedrijf

Functie
Poldergemaal
Bemalinggebied
Vier Noorder Koggen

lozend op
Ijsselmeer

Totaal capaciteit
1130 m³/minuut
Ontwerper
Ontwerp: V/d Boogerd / De Haan Civiel

Monumentenstatus
Geen

 

OORSPRONKELIJKE INSTALLATIE


Motor
Hybride
Pomp
Schroefcentrifugaal beton slh.
 

HUIDIGE INSTALLATIE


Motor
Elektro
Elektro
Diesel
Diesel

Pomp
Schroefcentrifugaal beton slh.
Schroefcentrifugaal beton slh.
Schroefcentrifugaal beton slh.
Schroefcentrifugaal beton slh.

Capaciteit
270 m³/minuut
290 m³/minuut
270 m³/minuut
300 m³/minuut

Opvoerhoogte
2.3 meter
4,25 meter
2,3 meter
4,25 meter

 

Stichting en installaties
Het gemaal Vier Noorder Koggen is in 1975-1977 gebouwd in opdracht van de landinrichtingscommissie voor de ruilverkaveling “De Vier Noorder Koggen”. In 1988 is het gemaal overgedragen aan het toenmalige Waterschap Westfriesland. Het gemaal bemaalt twee peilgebieden.

De installatie bestond uit vier Pannevis schroefcentrifugaalpompen met betonnen slakkenhuizen met capaciteiten van 300 m3/min. en 290 m3/min. voor het lage peilgebied en twee maal 270 m3/min. voor het hoge peilgebied. De opvoerhoogten bedroegen 4,25 m. respectievelijk 2,30 m. Tevens is er een inlaatvoorziening met een capaciteit van 360 m3/min. De aandrijvingen bestonden voor het lage peilgebied uit een Heemaf elektromotor en een 6-cilinder dieselmotor, fabrikaat Bolnes met een vermogen van 510 pk. En voor het hoge peilgebied een Heemaf elektromotor met een vermogen van 200 kW en een 6-cilinder dieselmotor, fabrikaat Stork Werkspoor type HM 89 met een vermogen van 480 pk. De overbrenging naar de pompen vond plaats met rechte tandwielkasten voor de elektromotoren en haakse tandwielkasten voor de diesels, allen van het fabrikaat Flender. De Bolnes dieselmotor was afkomstig uit het oude, in 1977 buiten gebruik gestelde gemaal Vier Noorder Koggen te Medemblik. Tevens was een permanent dieselaangedreven noodstroomaggregaat, fabrikaat Bowman, opgesteld.
In 2008 is de elektromotor voor het lage peilgebied vervangend door een Alconza elektromotor. In 2015 is de dieselmotor voor het hoge peilgebed vervangen door een 566 kW sterke DAC elektromotor. Tegelijkertijd werden beide motoren voor het hoge peilgebied vervangen door 308 kW sterke elektromotoren.

Situatie en ensemble
Het gemaal bemaalt een hoog peilgebied waarin zich onder andere de polders tussen Medemblik en Opmeer bevinden en een laag peilgebied waarin onder andere het westelijk deel van de polder het Grootslag en Wervershoof zijn gelegen. De wateraanvoer vindt plaats via het Egboetwater respectievelijk de Kromme Leek. Lozing geschiedt, via een uitstroomhoofd met afsluitschuiven, op het Ijsselmeer. Het gemaal is, tegen de achtergrond van de Ijsselmeerdijk, door zijn forse afmetingen en de over een grote afstand vlak naast elkaar lopende toevoertochten, gescheiden door een brede kistdam met looppad, een markante verschijning.

Gebouw
De onderbouw bestaat uit een gewapend betonconstructie waarin zich de instromingen van de pompen, de pompslakkenhuizen, de pompenkelders en de persleidingen bevinden. Daarboven bevindt zich de bovenbouw die opgebouwd is uit een hoog bouwdeel met een rechthoekige, in het midden flauw geknikte, plattegrond en een aan de uitstroomzijde aansluitend iets korter en smaller laag bouwdeel, eveneens met een rechthoekige geknikte plattegrond. In het hoge bouwdeel bevindt zich de machineruimte met daarin een in het lage bouwdeel doorlopende binnenerker waarin de bedieningsruimte is ondergebracht. In het lage bouwdeel bevinden zich verder diverse dienstruimten en een transformator annex hoogspanningsruimte.Ter plaatse van de aansluiting van de hoeken van het lage bouwdeel op het hoge bouwdeel bevinden zich een tweetal forse gemetselde schoorstenen waarin de uitlaten van de beide dieselmotoren zijn opgenomen. De draagconstructie van het hoge bouwdeel bestaat uit stalen portalen. De wanden zijn opgetrokken met bruinrode genuanceerde, in wild verband gemetselde baksteen. De instroomgevel is voorzien van vier, door brede metselwerk stroken gescheiden hoge aluminium glaspuien met een sterke verticale geleding, op een hoge gemetselde plint van gele steen. Het gedeelte van de uitstroomgevel dat boven de laagbouw uitsteekt is, tussen de beide schoorstenen, van aaneengesloten aluminium glaspuien voorzien. De vlakke daken bestaan uit met mastiek afgewerkte betonplaten.

Waardering
Het gemaal Vier Noorder Koggen is van belang voor de Nederlandse bemalingsgeschiedenis als voorbeeld van een groot poldergemaal met schroefcentrifugaalpompen met betonnen slakkenhuizen met een gemengde aandrijving, inmiddels verwijderd. De markante ligging en de van verre herkenbare functie van het gebouw zijn een extra waarderingselement.

 
Kaart:

ZOEK IN DE DATABASE

Naam of plaats van het gemaal
 

UITGEBREID ZOEKEN

Provincie
Eigenaar / beheerder
Status
Monumentenstatus
Huidig opvoerwerktuig
Oorspronkelijk opvoerwerktuig
Huidige aandrijving
 
Oorspronkelijke aandrijving
Stichtingsjaar

Uitgebreid zoeken in de database